Türkiye’nin “Ramsar” sözleşmesine göre korunması gereken Kars’ta ki Kuyucuk Gölü kurudu.
Yukarıdaki cümleden hareketle Kuyucuk üzerinde yaratılan bilgi kirliliğini biraz aralamak istedim.
Bu yazı, tüm bu süreci takip eden bir hafızanın süzgecinden, gerçeklikler etrafında kaleme alınmıştır. Kentli sorumluluğu içerisinde taraf olarak yazıyorum.
İsyandayım!
Kadersiz kent, değerlerini talan eden yapıdan medet umuyor. Cellâdın insafına bırakılmış kurban misali çaresiz. Sözde açıklamaları okurken insanlığımdan utanır oldum.
Ekonomik getiriyi bizlere, “bilimsel çalışma” diyerek yutturanlar mı, yoksa proje adı altında her alanda güçlenerek sahaya hâkim olanlar mı? Tüm belleğimizle alay edercesine sürekli farklı söylemler üretip, bunu devasa bir ekonomiye dönüştürenler mi?
Kim bunlar? Amaçları ne? Bu ve benzeri sorular kafamda uçuşuyor. Paranoya düzeyinde şüpheciyim. Kaygılarım alabildiğine artmış. Projeler adı altında bize sunum yapıp malı götüren yapıya karşı suskun olmanın rahatsızlığı içindeyim.
Sahiplenme duygum “kötü adam” olmak pahasına beni bunları söylemek zorunda bırakıyor.
Kuyucuk Gölü’nü kim (?) nasıl katletti. Bu basit sorunun cevabını aramak gerekiyor. Soruya cevap bulabildiğimiz vakit çözümünü de bulmamız kolaylaşacaktır.
Ortadaki cenaze ve maktulleri (!)
Bu temelde hafızayı tazelemek adına alıntılar yaparak, bazı kurumlar üzerinden analizler yaparak yazıma devam edeceğim. Bu yapının en önemli aktörlerinden birisi Kuzey Doğa derneğidir.
İki binli yılların başında Kuyucuk Gölü’nün kaderi bu dernek ile kesişiyor. Kuş gözlemciliği üzerine araştırma yapan bir ekip Kars’ı merkez alan çalışmalara başlıyor. Dar kadrocu yapı Kafkas Üniversitesi Veteriner Fakültesi ile geliştirdiği özel ilişkiler sonucunda “hayvan sağlığı ve rehabilitasyon merkezi” oluşturuyor. Uluslararası fonlardan kaynak yaratan dernek, popülerliğini Kuyucuk Gölü’nün koruma alanı ilan edilmesi ile üst boyutlara taşıyor.
Bölgeye doktor unvanıyla gelen kurucu başkan Çağan Şekercioğlu’un uluslararası akademik çevre ile ilişkilerinden ötürü adı geçen dernek güçlü hale geliyor.
Göl etrafında gözlem çalışmalarını Aras vadisi üzerinden Iğdır’a ve farklı yerlere taşıyan bu yapı farklı adlarla yeni dernekler kurarak, Kars’taki tüm çalışmaların merkezine oturuyor.
***
Bir acemi elin “kuş cenneti gölü”nü nasıl katlettiğini ve ardından kurtarıcı olarak ortaya çıkışına şahitlik etmeye hazır olun.
Yanlışlar zinciri “bölücülükle” başlıyor.
Karayolları yol çalışmasını yaparken Kars Akyaka yolunun güzergâhını değiştiriyor. Gölü ikiye bölen bu değişim sonrası su seviyesinde ciddi azalmalar oluyor.
Bu duruma Kuzey Doğa derneğinin öncülüğünde bir proje geliştiriliyor. Yapılan yol iptal edilecek ve gölün ortasına suni bir ada inşaa edilecek.
Dönemin Kars valisi Mehmet Ufuk Erden’in adının konulduğu bu ada için devasa iş makineleri göle indiriliyor. Gölü besleyen tüm yer altı su kaynakları tahrip edilerek gölün kuruması hızlanıyor.
“Erden Adası” dönemin zevatı eşliğinde törenlerle açılıyor. 2009’un 21 Mayıs’ında haberleri servis edilen bu açılış, ajanslara “Kuyucuk Gölü'ne Kuşlar İçin Ada Yapıldı” başlığı ile servis ediliyor.
Gölün kurumasında etkili olan müdahaleyi ve akıl tutulmasını haberin içinde görmek mümkün. Kuzey Doğa derneği üzerine kurgulanan haberde, dernek başkanı Şekercioğlu’nun açıklamalarına baktığınızda Kuyucuk Gölü’nün ekosistemini bozan süreci ve maktulleri görebilirsiniz.
Haber içeriği “Doğu Anadolu'nun ilk Ramsar alanı adayı Kars Kuyucuk Gölü Kuş Cenneti’ni ikiye bölen eski toprak yol, kuşların emniyetle üreyebileceği bir adaya dönüştürülerek, çevre korumada bir Türkiye ilki gerçekleştirildi.
Kars Valisi Mehmet Ufuk Erden’in desteğiyle iki ay gibi rekor bir sürede tamamlanan 200 metre uzunluğundaki ada, Türkiye’de doğa koruma amacıyla yaratılan ilk ada olarak tarihe geçti.
Denizi bile olmayan Kars’da yapılan ve İstanbul Galatasaray Adası’ndan daha büyük olan bu adanın, Doğu Anadolu’daki ilk insan yapımı ada olduğu tahmin ediliyor.
Eski Kars-Akyaka yolunun ikiye böldüğü dünyaca Önemli Doğa Alanı Kuyucuk Golü’nün kuzey ve güneyinin tekrar birleşmesi de, göldeki doğal su döngüsünü geri getirdi.
İstanbul’a yapay ada yapılması halen tartışılırken ve Dubai’deki The World (Dünya) yapay ada projesi ekonomik krizden dolayı durmuşken, Kars’da çok az masrafla ve sadece iki ayda tamamlanan Türkiye’nin doğa koruma amacıyla yapılan ilk adasının, bölgedeki turizmi de arttıracağı düşünülüyor.
Adanın açılışı, Kafkas Üniversitesi’nin ev sahipliğiyle Doğu Anadolu’da ilk kez gerçekleştirilen ve Türkiye’nin her köşesinden doğaseverlerin katıldığı 11. Türkiye Kuş Konferansı’nda yapıldı.
Konferansın büyük sürprizi olan ada, Türkiye’nin kuş severlerini çok mutlu etti. Adanın açılışına, Arpaçay ve Akyaka kaymakamları, Kars İli Çevre ve Orman Müdürü, Kars Doğa Koruma ve Milli Parklar Şube Müdürü, KuzeyDoğa Derneği ekibi, Kuyucuk köyü muhtarı, konferans katılımcıları, yerel halk ve basın katıldı.” ifadeleri yer alıyor.
Haberin devamında Kuzey Doğa derneği başkanı Şekercioğlu: "Bu ada çevresel duyarlılığın doruk noktası" diyerek açıklamada bulunuyor.
Kuyucuk gölü doğa koruma ve ekoturizm projesiyle 2008 yılında İngiltere Whitley Gold ödülünü alan KuzeyDoğa Derneği başkanı ve ABD Stanford Üniversitesi öğretim görevlisi Dr. Çağan Şekercioğlu, ada konusunda şunları söylüyor.
“Sayın Kars Valisi’ne Türkiye’deki bu önemli ilki gerçekleştirdiği için çok teşekkür ediyoruz. Kendisinin doğa sevgisi, vizyonu ve çevre konusundaki hassasiyeti, bu tarihi projenin hızla başarıya ulaşmasında en önemli etkendir. Deniz kıyısı bile olmayan bir ilde kuşlar için bir ada yapılması, çevresel duyarlılığın doruk noktasıdır. Kuyucuk Gölü’ndeki kuşların korunması için çok önemli olmasının yanında, bu ada Kars’ı Türkiye ve dünyada tanıtacak, bölgedeki doğa turizmini de arttıracaktır. Kuyucuk Gölü’ndeki ekolojik restorasyon çalışmalarımızın temeli olan bu ada, aynı zamanda Türkiye’deki diğer doğa koruma ve ekolojik restorasyon projelerine de yol gösterecektir.”
Vesaire vesaire…
… Bu girişimler ile artan kuş sayısı ve adanın duyulması, yöredeki doğa turizmini de arttıracak, çevredeki Kuyucuk, Duraklı, Carcioğlu ve diğer köylerin ekonomilerine önemli katkılarda bulunacaktır. Ekim 2008’deki Kuyucuk Doğa Festivali’ni Kültür ve Turizm Bakanımız Ertuğrul Günay ve Valimiz Mehmet Ufuk Erden şereflendirmiş, bölgedeki doğa turizm çalışmalarını destekleyeceklerini söylemişlerdir. Türkiye için bir ilk ve dünyadaki ender örneklerden biri olan bu ada, Kuyucuk Gölü’nü tam anlamıyla bir kuş cenneti haline getirecek ve Kars’ın ismini dünyaya duyuracaktır.” diyerek bir ütopyayı kabul ettiriyor.
Kuyucuk Gölü’ne Kuşlar İçin Ada Yapıldı haberinin linki için TIKLAYINIZ
***
2019’un Haziran ayında Kars’taki Kuyucuk Gölü ile ilgili Kuzey Doğa derneği başkanı Şekercioğlu, açıklama yapıyor.
Kuyucuk Gölü için artık oyalanmadan somut adım atılması gerektiğine işaret eden Şekercioğlu, "Göl artık bitti, eskisi gibi sadece sonbaharda birkaç kez kuruması söz konusu değil. Haziran ayındayız, göl yok olmak üzere.”
Bu tesadüfî ancak özellikle seçilmiş durumdan sürekli fayda çıkaran tek yapı adı geçen dernek olmuştur.
Kısadan hisse…
Anlayana.
16 Haziran 2019 Kars
* Ali İhsan Alınak 1967 Digor doğumlu, Kars’ta yaşıyor. Uzun bir süre Mimarlar Odası Kars Temsilciliği yapmış, şu anda www.PolitiKARS.com internet portalını yönetmekte.