Türkiye ekonomisine kaynağı belirsiz para girişi 2016’da 11 milyar 69 milyon dolarla cumhuriyet tarihinin rekorunu kırdı. Merkez Bankası’nın ödemeler dengesi verilerine göre temmuz ayından itibaren gelen gizemli para ise 9.2 milyar doları buldu. 2015’te 10 milyar 198 milyon dolarlık kaynağı belirsiz para girişi olmuştu. Verilere göre son bir yılda 871 milyon dolar arttı. 2003’e göre ise artış 2.5 katı buldu.
Cumhuriyet'ten Pelin Ünker'in haberine göre, kaynağı belirsiz parada 2002 yılında Türkiye’den 758 milyon dolarlık çıkış olurken, 2003’te 4 milyar 489 milyon dolar, 2004’te 838 milyon dolar, 2005’te 1 milyar 495 milyon dolarlık giriş yaşandı.
2006 yılında 896 milyon, 2007’de 315 milyon dolarlık çıkışın ardından 2008’de 1 milyar 966 milyon, 2009’da 2 milyar 314 milyon, 2011’de 8 milyar 295 milyon, 2013’te 1 milyar 577 milyon, 2014’te 2 milyar 40 milyon dolar giriş yaşandı. 2010’da 464 milyon, 2012’de ise 927 milyon dolar çıkış oldu. Buna göre son 15 yılda Türkiye 40 milyar 921 milyon dolar kayıtdışı olarak Türkiye’ye girdi.
Seçim öncesi hızlandı
Seçim öncesi dönemlerde para girişinin hızlanması dikkat çekti. Haziran 2011’deki seçimlerden önceki son dört ayda Türkiye’ye 4 milyar 101 milyon dolarlık gizemli para girişi oldu. 2007 seçimlerinden önceki dört ayda ise 3 milyar 604 milyon dolarlık kaynağı belirsiz para girişi yaşandı. 2015’te de haziran seçimlerinden önceki dört ay 10 milyar 81 milyon dolar, kasım seçimlerinden önceki dört ay 3 milyar 94 milyon dolarlık kayıtdışı para geldi.
Merkez Bankası resmi olarak net hata noksan kaleminin dört temel sebepten kaynaklandığını söylüyor: İthalat veya ihracatta mal hareketiyle ödemenin farklı bilanço dönemlerine yansıması, gümrük işlemlerindeki beyanat hataları, ödemeler dengesindeki çeşitli kalemlerden elde edilen gelirlerin sistem dışına, yani yastık altına çıkarılması, turizm ve bavul ticareti gibi verilerin anketler yoluyla toplanmasında oluşan hatalar. Ancak ekonomistlere göre bu nedenlerin hiçbiri bu denli büyük bir net hata noksan kalemine yol açacak miktarda para akışını sağlayamıyor.
Kırılganlık artıyor
Gizemli ya da kaynağı belirsiz para girişini gösteren net hata noksan kalemi 32 milyar dolarlık cari açığın üçte birine ulaştı. Gizemli paradaki bu artış 2013 yılına kadar Türkiye’nin en büyük kırılganlığı olarak kabul edilen cari açığın daralmasında hükümetin ne kadar başarılı olduğu konusunda da soru işaretleri yaratıyor. Açığın kapanmasında finansmanın kalitesinin kötüleştiği görülüyor. Gizemli paralar ve satılan döviz rezervleri geçen yıl açığın yüzde 67’sini oluşturarak Türkiye’nin en son fazla verdiği 2001 yılından bu yana en yüksek seviyeye çıktı. 2015 yılının cari açığı 32.1 milyar, söz konusu yıl net hata ve noksan ise pozitif 10.2 milyar dolar olmuştu. Türkiye 2016 yılını cari işlemler dengesinde 32.6 milyar dolarlık açıkla kapatırken, gizemli para girişi 11.1 milyar dolara çıktı.