PolitiKARS.com imtiyaz sahibi ve mimar Ali ihsan Alınak, Kafkasya'daki çatışmacı süreci ve olası sonuçlarını yazdı.  İşte o yazı, 

KARABAĞ

...“İnsanlığın en zengin kültürel mirasına sahip Kafkasya; şiddetin ve çatışmaların da en yoğun yaşandığı coğrafyadır. 

Kafkasya’da ki zenginlik, çelişki ve çözüm merkezi olmanın da paydaşıdır.”

***
On yıl önce Kafkasya ile ilgili olarak kaleme aldığım yazıdan alıntıyla başlamak istedim.

Yoğun bir gündem...

Ortalık tarumar!

Suskunlar cephesinde saflaşmalar sıklaştıkça, her şeyin kötüye gittiğini görebilirsiniz.

Demokrasiden ödün vermelerin korkuya hapsedilmiş yığınsal durumu ve bu iklimin eşiğinde başlayan Azeri/Ermeni çatışması, tarihsel Türk/Ermeni çatışmasına evrilirken, olasılık hesapları yapılmaya başlandı. Yanılgıların ve çarpıtmaların ne denli fazla olduğunu görmemiz mümkün.

Coğrafyayı bütüncül anlamda etkileyecek bu durumun “domino etkisi” yapacağı kaçınılmazdır. Bir küçük iç ülke durumunda ki özerk Dağlık Karabağ, sorunları sebebiyle pimi çekilmiş bomba gibidir.

Çarlık Rusya sonrası ilk dönem bağımsızlığını ilan eden Azerbaycan ile Ermenistan’ın, Sovyet sisteminin “etnik ve demografik” düzeninin sakat bıraktığı ve çözümü konusunda kangrenleşmiş bölgesi Karabağ, halklarına yaşattığı acıyla birlikte anılmaktadır.

Halkların hafızasında kan ve gözyaşı ile anılan bu bölge; acı, sürgün ve ölümle eş anlamlıdır. Öfkeli ve öç almak ile şartlanmış insan kapasitesi uzun soluklu savaşın potansiyelidir.

Barış için söylenen her söz ve eylemin cılızlaştığı ortamda ki psikolojik sarsıntı, Kafkasya’nın güneyinde etkisini göstermeye başlamış, güvensizlik artmıştır.

DÜN

Sovyetlerin 90’larda reel çöküşü sonrası bağımsızlaşan Azerbaycan ve Ermenistan’da yoğun bir iktidar mücadelesi yaşandı. Özellikle bu dönemde Azerbaycan’daki iktidar kapışması halen hafızlardaki yerini korumaktadır.

Dönemin zayıf ve bağımlı Azerbaycan iktidarı, kendi eliyle Dağlık Karabağ’ın batısındaki bugünün tartışmalı topraklarından çekilerek bölgeyi terk etti.

Nüfusun yüzde doksanı Ermeni olan Dağlık Karabağ’ın dışında kalan, ağırlıklı olarak Kürt ve Azerilerden oluşan halk göç ettirilerek, sefalet içinde bir yaşama mahkûm edildiler. Bu göçerler farklı coğrafyalara dağılmak zorunda kaldılar.

Karabağ savaşı, Azerbaycan’da Haydar Aliyev’in kurtarıcı lider olarak iktidarını tescillemesi, karşı cephedeki Ermenistan’da ise savaşı kazananların iktidara gelişi ile sonuçlandı. Karşılıklı bir birlerini uzun süre kollayan ve bu çatışmacı iklimden nemalanan yönetimlerin uzun süreli müzakereleri masada çözümsüz kaldı.

Türkiye’nin sınır kapılarını kapattığı ve diplomatik ilişkilerini sonlandırdığı Ermenistan ile arasındaki coğrafik bağ kesilmiş oldu.

Alternatif yollar arayan Türkiye ve Azerbaycan, yeni bir enerji ve lojistik hat geliştirdiler. Gürcistan üzerinden geliştirilen bu bağ bölgenin alternatiflerini de değiştirdi.

Ermenistan daha yalnızlaştırılarak ABD, Rusya ve İran merkezli siyasetin etkisine girerken, Azerbaycan bu enerji üretim gücünün etkisi ile Türkiye üzerinden yeni bir iktidar ve yönetim modeline dönüştü. Haydar Aliyev sonrası İlham Aliyev’in iktidarı, uluslararası sermaye ile geliştirdiği birliktelikle güçlendi.

BUGÜN

Erivan ile Bakü arasındaki tarihsel kapışma, son on günde yerini ciddi çatışmalara bıraktı.

Ortadoğu’da çatışmacı yeni dönemin en aktif saha ülkelerinden olma gayretindeki Türkiye’nin Azerbaycan ile stratejik paydaşlığı, Karabağ’ın batısında kalan tartışmalı (?) bölgelerin kurtarılması temelinde savaşa dönüştü. Askeri anlamda zayıf olan bu iki ülke, eski konvansiyonel silahlarla kazanmanın hesabı içindeler. Karşılıklı suçlamaların etkisinde süren savaştan kimin kazançlı çıkacağını zaman gösterecek.

Ancak bugünün ölçümlemesinde sahadaki etkin güç Türkiye’dir.

Askeri tecrübesi ile Türkiye, bir birine yakın güçteki Ermenistan ve Azerbaycan arasında ki dengeyi değiştirecek avantaja sahiptir.

Asıl tartışılması gereken, kısa vadede ki bu kazanımların uzun soluklu olup olmayacağıdır.

Ortak payda, bu çatışmaların Azerbaycan ve Ermenistan ile sınırlı kalmayacağı şeklindedir.  

Uzak Asya’dan Avrupa’ya uzanan lojistik ağın kontrolü, AB ve ABD’nin İran siyaseti ile Ortadoğu’daki savaş ikliminin Kafkasya’da daha yoğunlaşacağının bilinmesidir.

...devam edecek

“Ortadoğu’nun son durumu, Kafkasya’daki çatışma ve içte Kürt sorunu… 

Ölümlerin ve çatışmaların yoğunlaştığı bölgenin durumu hiçte iç açıcı değildir. Barışa olan inancın gün be gün azaldığı ortam kaygı vericidir.”

*** Kars 06.10.2020

* Ali İhsan Alınak 1967 Digor doğumlu, Kars’ta yaşıyor. Uzun bir süre Mimarlar Odası Kars Temsilciliği yapmış, şu anda Kafkasya Kültürleri Araştırma Merkezi ile www.PolitiKARS.com internet portalını yönetmekte.