Geçmiş acılardan söz eden eşine 'Acıları unut. Unutmazsak kardeşlik mümkün olmaz' diyen Aram Tigran öldü. Aram Tigran bir Ermeni olarak doğdu. Kürtçenin en güzel aşk şarkılarını seslendirdi. Cümbüşü, uduyla, hançerenin o çokça kullanıldığı Ortadoğu coğrafyasında sükûnetle şarkı söylemenin mümkün olduğunu gösterdi.
Ben çocukken, annem Aram Tigran'ın kaçak kasetlerini dinlerdi. Annemin onda bulduğu şeyin tatlılıkla dile gelen bir sevda ve sükûnet olduğunu sonradan fark ettim.
İyileştirici bir etkisi vardı müziğinin. Erivan radyosunun kaçak istasyonundan Aram'ın müziği çalındığında her yer iyilikle dolardı.
Aram, Diyarbakır toprağına gömülmek istemiş. Bugün belediyenin temizlik işçileri Urfa kapıdaki mezarlığın otlarını ayıklıyorlar. Kırk yıldır bakımsız ve ölüleri dahi olmayan mezarlığın ihyası için Aram'ı bekliyorlar. Aram elbette ihya edecektir o toprağı. Surların dibindeki mezar taşlarında yer alan motiflerin anlattığı kadim bilgi, okunmayan harfler. O harfleri okumak için hiçbirimiz çaba göstermedik. Bir motifi anlamak için hiçbirimiz merak duymadık... Nereden gelir, nereye giderlerdi? Kimin harfleriydi onlar? Hangi ölülerin, hangi ölümün?
Yollara koyduklarımız, yollarda ilerlerken bir müzik eşlik etti onlara. Toprağa bağlılığın sesiydi o. Bir yere ait olmanın sesi. Şimdi mezarlıktaki ayrık otları ayıklanıyor. Tam şu saatlerde. Geri dönen bir beden, hiç gitmemiş bir ruh için hazırlık yapılıyor. Başlangıcın sesine uydu Aram. Ve geri geldi.
Aram'ın hikâyesi bu coğrafyanın hikâyesidir aslında. Annem Aram Tigran'ı uzaklara gittiğini bilmeden dinlerdi. Toprağından kopmamış olduğunu düşünürdü. Erivan radyosundan çalınan 'Ey Dilebere' yakınımızdaydı çünkü. Acılar yaşanmamış gibi öfkesizdi. Şimdi Aram usta, öğrendiği Kürtçeyle, babasının nasihatini tutmuş bir çocuk olarak dönüyor. 'Oğlum Kürtçeyi öğren, Kürtlerin elini bırakma ki onlara olan borcumuzu ödeyebilelim.' diyen babasının. Dağlara, zulmetmeyen aşiretlere sığınarak hayatta kalmış çoğu Ermeni gibi sığındıklarının dilini öğrenmişti.
Biz Urfa kapıdaki eski mezarlıkta solmakta olan taşların tek harfini okuyamazken. Aram Kürtçe söylüyordu şarkılarını. Ermenice, Arapça, Türkçe söylüyordu. Bu yüzden milliyetçi Ermeniler tarafından hep eleştirildi.
Sason'da başlayan, Kamışlı'ya, Erivan'a, Atina'ya uzanan bir yol onunki. Bitmeyen sürgünün yolu. Ama dönüş başlangıç seslerinin toprağınadır.
Bugün akşam saat beşte Diyabakır'da kalan son Ermeniler, Süryaniler ve Keldaniler, onun için dua edecekler. Ayinde dönen buhurdanlık Aram'ın ruhunu tavaf edecek. Artık ruh olan ses toprağına karışacak. Şarkılarıyla verdiği huzuru ilk kez toprağında bulacak. Aram'ın uzun yolculuğu hepimizin ortak kaderidir. Bir toprağa ölüm kadar bağlı olmanın. Ve ancak ölünce kabul görmenin hikâyesi.
Şimdi ayrık otları ayıklansın mezarlıktan. Ancak ölmekle kavuşulan bir gerçeklik bizimki. Köklerimiz o kadar derinde karışmış ki, Atina'da, Kaliforniya'da da ölseniz Anadolu'ya gömülmeyi istersiniz.
Ölmeden karışmak imkansızmış gibi. Bu kadar benzer olanın yurdu ölüm yaşanmadan temizlenebilse keşke. Sokaklarımızın, hanelerimizin ayrık otları alınsa aramızdan. Yaşamak için, hep beraber şarkılar söyleyip, sevdaya düşmek için. Ama ölümü bekliyoruz. Bir başkasına ruhumuzda, toprağımızda yer açmak için ölüme sığınıyoruz.
Bejan MATUR
Yazar