Kars'ta AKP Teşkilatı Bile Tedirgin

Kars’ta anlatılan bir kıssa var. Yaşlıca bir adama “Bu yolların durumu, tozu toprağı, çamuru ne olacak?” diye sorulur. Adam; “Allah o Rusların belasını versin, 90 yıl önce yolları yaptılar gittiler, bir daha da gelip ilgilenmediler” karşılığını verir.

Ulaştırma Bakanı Ahmet Arslan Kars Kağızmanlı. Buna rağmen ‘yol yaptık’ sözleri Kars’ın gerçekliğiyle uyuşmuyor. Altyapıya önem verilmiyor, bozuk, çamurlu yolların yapılması için devlet desteği sağlanmıyor. Velhasıl Kars’ta hâlâ Ruslara küfrediliyor!

Bir film platosunu andıran şehrin insanı aydın. Kars’ta Türkiye genelinde artarak yükselen trend olan gericiliğin izlerine pek rastlanmıyor. Kültürlerin buluştuğu, Rusların, Malakanların geçtiği kentte, ilk bakışta mimarinin ne denli çarpıcı olduğu görülüyor.

Kars’ta eski günlere sıkça vurgu yapılıyor, anlatılan evvel zamanlar var. Küçücük şehir Cumhuriyet döneminde, operası ve 4 tiyatrosuyla meşhur. Biraz eskiler bile ilginç anekdolar paylaşıyor; şehirdeki konken partilerinden, kadınlı erkekli gidilen gazinolardan söz ediyor. Değişen şehirlere, ‘günümüzün modern’ ve ‘yeni Türkiye’sine bu anlatılanlar üzerinden gönderme yapılıyor.

Peki, 16 Nisan’da yapılacak referandum öncesinde şehrin nabzı nasıl atıyor? Konuyla ilgili izlenimlerimizi aktarmadan önce, Kars’taki yakın ‘seçim’ geçmişine bakmakta yarar var. 7 Haziran’daki oylamada; HDP 2, AKP 1 milletvekili çıkarıyor. 1 Kasım’a giden süreçte Türkiye genelinde yaşananların etkisi Kars’ta da kendini hissetiriyor. Son seçimde bu kez AKP 2 vekil, HDP 1 vekil çıkarıyor. HDP Kars Milletvekili Ayhan Bilgen cezaevinde bulunuyor.

MHP tabanı yönetimi umursamıyor

Şehirde çıkacak sonucu değerlendirmeden önce, demografik özelliklerden söz etmek gerekiyor. Kars’ın merkezinde 80 bin yerli nüfus bulunuyor.

Kafkas Üniversitesi’nde öğrenimine devam eden 20 bin öğrenci ile sayı 100 bine ulaşıyor. Kars’ın ilçe ve köylerinde de 205 bin kişi yaşıyor. Yani toplam nüfus 300 bin üzerinde. Şehirde 4 halk yaşıyor. Kars’ın yerlileri, Kürt nüfusu, Azeriler ve Türklerin bir boyu olan Gürcistan’dan gelen Terekemeler. Kürtlerin ve sayıları 15 bin civarında olan Azerilerin rengi belli. ‘Hayır’ vereceklerini açıkça beyan ediyorlar. Azerilerin tümünün birbirlerine bağlı bir ilişkileri var. ‘Kars’taki bir Azeri tabyaların bulunduğu tepeye market açsa, diğerleri bir ekmek için bile o dükkana gider” deniyor. Tümü MHP’ye yakınlığıyla biliniyor. Ancak onların da partinin resmi görüşünden ayrı hareket edecekleri söyleniyor.

Gençler ‘hayır’cı, kadınlar kapalı kutu

Şehirdeki gençlerin eğilimi de ‘hayır’dan yana. Kars’ta sohbet ettiğimiz kişiler ve gruplar arasında çok fazla oyunu gizleyen olmadığını söyleyebiliriz. Bu nedenle genel eğilimin de ‘hayır’ olduğu daha ilk bakışta anlaşılıyor. Ancak kadınlar kapalı kutu. AKP’nin ev ziyaretlerinin kadın nüfusunu etkilemeye yönelik olduğu ve ‘evet’ oylarında söz konusu nüfusun etkili olacağı aktarılanlar arasında.

Kars’taki izlenimlerimiz arsında AKP teşkilatı içinde de türlü rahatsızlık ve tedirginlikler nedeniyle çok fazla kişinin yer aldığı bunlar arasında ise Hayır’a göz kırpanların bulunduğu da var.

Ekonomiyle baskı

Türkiye’nin çoğu yerinde olduğu gibi burada da ‘evet cephesi’ tarafından kirli ve hukuksuz bir kampanya yürütülüyor. Kars’ın 7 ilçesi bulunuyor. Arpaçay, Digor, Susuz, Sarıkamış, Kağızman, Selim ve Akyaka’da büyük bir baskı olduğu belirtiliyor. Baskı iki şekilde gerçekleşiyor. Birincisi ekonomik olarak aba altından sopa gösteriliyor. Kaymakamlar tarafından toplanan muhtarlara; “İstikrarara oy vermezseniz, ‘sosyal yardımlar, tarım kredileri, mazot ve tarla paraları kesilir” deniyor.

‘Terörist sayılırsınız’

Bölge izlenimlerini aktaran Karslı CHP vekili Aykut Erdoğdu, baskının başka bir boyutunun da olduğunu şu sözlerle anlatıyor: “Devlet, ‘evet çıkmazsa’ yardımları keseceğini söylüyor. Sanki bu yardımları yapmak devletin görevi değil, sanki mal bağışlıyorlar. Öte yandan Türkiye’nin her yerinde yaşanan sıkıntılar ve halkın terörize edilmesi burada da tam gaz sürüyor. Kaymakamlar muhtarları topluyor, ‘hayır’ vereceklerin terörist ve bölücü sayılacağını söyleyerek, onlar aracılığıyla halkı tehdit ediyor. Talimatın bizzat Cumhurbaşkanlığından alındığı iddia ediliyor. Sarıkamış’ta Alevi köyleri fazladır. Buralarda ‘en az yüzde elli evet çıkmazsa, görürsünüz’ deniyor. Zannetmesinler ki kaymakamların bu yaptıkları yanlarına kâr kalacak, hepsini isim isim biliyoruz.”

Camilerde seçim istismarı

Öte yandan, Kars’ta cami hocalarının da talimat aldığı söyleniyor. Tarafımıza aktarılanlar arasında, camilere siyaset sokulması ve dininin istismar edilmesi de var. 40’a yakın camideki imamların tümü cuma hutbelerinde ‘evet’ propagandası yapıyor. Cemaat; “Her seferinde bize ‘istikrara oy verin’ şeklinde dayatma yapılıyor” diyor.

Her şeye rağmen...

Bu baskıların üzerine sindirilen Kürt siyasetini ekleyelim. Seçmen, ‘hayır’ın alanlarda daha çok anlatılması gerektiğini dile getiriyor. Bu açıdan neredeyse tek kalan CHP’den beklentisini açıkça vurguluyor. Tüm bunlara, sindirme çabasına rağmen Kars’ta ‘hayır’ oyu vereceklerin yüzde 65 civarında olduğunu değerlendiriyoruz. Ancak zorla ‘evet’e kayacak oylar olduğu da görünüyor. Halkın iradesinden tehdit ve baskı çıkınca yüzde 60 gibi bir oy oranı kalıyor.

***

Referandum; söylenenler, kısa notlar

- Kars’taki deyimlerden biri; “Kör atın kör alıcısı olur.” Konuştuştuğumuz Karslılar, referandum süreci ve AKP’yi kastedip, deyime vurgu yaparak şunu söylüyor: “Vallahi bunların kör alıcısı da kalmamıştır!”

- Kars’ta ilk referandum çalışmasını yapan siyasi yapının Vatan Partisi olması ilginç. Kars’ta MHP’nin önemli bir ağırlığı var. Bir önceki belediye de şimdiki gibi MHP tarafından yönetiliyordu. Eski Başkan Tuncay Mutluer, MHP’den ayrılarak Vatan Partisi’ne geçti. İlk referandum çalışması da böylece onun tarafından yapıldı.

- Kars’ın Türkiye geneliyle kıyaslandığında huzurlu bir yapısı ve yaşam tarzı var. Bölge’de ve Antalya gibi turizm yerleşimlerinde “terör korkusu” yaşanırken, Kars’ta böyle bir endişe görülmüyor. Ekonominin her geçen gün kötüye gitmesi yerli turisti, yurtdışı seyahatlerinden mahrum bırakırken, yurtiçinde de farklı alternatiflere yönlendiriyor. Hem güvenlik hem de ‘görece daha ucuz olması’ Kars’ı özellikle 2 yıldır turizm konusunda trend haline getiriyor. Ani Harabeleri, Sarıkamış, Çıldır Gölü, Tabyalar gibi pek çok tarihi ve doğal güzelliği olan Kars’ın değeri de yeni anlaşılıyor.

- Tarımın, hayvancılığın bitirildiği, sanayinin olmadığı Kars’ta, ekonomik olarak yaşam, ülkenin diğer yerlerinde olduğu gibi her geçen gün biraz daha zorlaşıyor. Devlet, Karslıdan yardımı esirgiyor. 6 ay boyunca çok sert kış koşullarının hüküm sürdüğü şehirde doğalgaz yardımı bile sübvanse edilmiyor. Bu yüzden Kentte yaşayanlar turizmin gelişmesine büyük önem veriyor.

- Kars’ın komşularından biri Ermenistan. Fakat söz konusu ülkeye açılan kapı Tansu Çiller döneminden beri kapalı. Uygulama, bir devlet politikasına dönüşmüş durumda. Amacın Azerbeycan’a şirin gözükmek olduğu söyleniyor. Ne var ki bu durum yöre halkının ticari faaliyetler geliştirmesine mani oluyor. Şikâyetlerden biri de bu.

Erk Acarer / BirGün