"Beşkilise"olarak bilinen bu güzel manastır, Ani'nin yaklaşık 25 km güneybatısında, eski adıyla Tekor olarak bilinen Digor ilçe merkezine yakın vadinin içinde üç kaya çıkıntısı üzerine kurulu...

Manastırın toplamda, hepsi kubbeli ve özenle kesme taştan yapılmış beş kilisesi varmış. Bunlar; Aziz Karapet, Meryem Ana (Surp Astvatsatzin), Aziz Stefanos, Aziz Krikor ve Aziz Sarkis Kiliseleri imiş. Günümüzde sadece Aziz Sarkis Kilisesi kalmıştır.

Kars'ın Digor ilçesinde Beşkiliseler olarak adlandırılan tamamı kubbeli ve kesme taştan yapılmış Aziz Karapet, Meryem Ana (Surp Astvatsatzin), Aziz Krikor ve Aziz Stefanos kiliseleri bakımsızlık ve ilgisizlik nedeniyle tamamen yok olurken, Beşkiliseler'den geriye kalan son kilise olan Aziz Sarkis Kilisesi'de yok olma tehlikesiyle karşı karşıya.

Beşkiliseler'den günümüze kadar kalmayı başaran Aziz Sarkis Kilisesi, hazine avcılarının talanı ve yetkililerin ilgisizliği nedeniyle kaderine terk edildi. Define avcıları tarafından delik deşik edilerek harabeye dönen kilise, bakımsızlıktan ve ilgisizlikten dolayı diğer dört kilise gibi tamamen yok olma tehlikesi yaşıyor.

13. yüzyılda Moğol istilasından sonra terk edilen Beşkiliseler, 1878'de Kars bölgesinin Rus yönetimine geçmesiyle birlikte Ermeni Kilisesi'ne devredildikten sonra hasar gören bölümleri onarılarak, yeniden ibadete açıldı. Keşiş ve hacılar için konaklama yeri olarak da kullanılan Beşkilise, Ermeni soykırımının yaşandığı 1915 yılında bu kez de Osmanlı devletinin saldırıları nedeniyle terk edildi. Son 90 yıl içinde kiliselerin uğradığı yıkımın büyüklüğü ise eski ve yeni fotoğraflarla net bir şekilde açığa çıkıyor. Soykırım sonrası kiliselerin korunmasına yönelik hiçbir önlemin alınmaması ve onarılmaması da dikkat çekiyor.

Kars’ta tarihi değerler teker teker kaybolurken, ayakta kalanlar ise kaderine terk edilerek yıkılmayı bekliyor. Türkiye’nin en önemli tarihi yerlerinden birisi olan Kars’ta tarihi eserlere değer verilmemesi kente gelen yerli ve yabancı turistlerinde tepkisine neden oluyor.

“DİGOR’DA BULUNAN BEŞKİLİSELER”

Digor ‘da bulunan Beş Kiliseler, toplamda, hepsi kubbeli ve özenle kesme taştan yapılmış beş kilisesi varmış. Bunlar: Aziz Karapet, Meryem Ana (Surp Astvatsatzin), Aziz Stefanos, Aziz Krikor ve Aziz Sarkis Kiliseleri imiş. Günümüzde sadece Aziz Sarkis Kilisesi kalmıştır.

Kiliselerin, manastırın kuruluşuna ve yahut kiliselerin inşasına ilişkin tarih ve şeraite ışık tutacak yazıtları yoktur. Manastır, 13’üncü yüzyıl Moğol istilasından sonra terk edilmiştir.

1878’de, Kars bölgesinin Rus yönetimine geçmesiyle Beşkilise, Ermeni Kilisesi’ne devredilmiştir. Binalar onarılmış, manastır yeniden ibadete açılmıştır. Keşiş ve hacılar için konaklama imkanı düzenlenmiştir. Bunlar, en büyük çıkıntının kenarına, aşağıdaki vadinin içindeki nehrin yanına ve de Aziz Sarkis Kilisesi’nin kuzeybatısına inşa edilmiştir.