İzmir’in Torbalı ilçesinde bulunan Metropolis Antik Kenti’nde yürütülen kazı çalışmalarında, 2 bin yıllık dünyanın en iyi korunmuş tuğla tonoz yapılarından biri ortaya çıkarıldı.

İzmir’in Torbalı ilçesindeki Yeniköy ve Özbey Mahalleleri arasında yer alan Metropolis Antik Kenti’nde yürütülen kazı çalışmalarında, dünyanın en iyi korunmuş tuğla tonoz yapılarından biri gün yüzüne çıktı. Roma Hamamı-Palaestra Kompleksine ait olan yapının, 2 bin yıllık bir geçmişe sahip olduğu ve hamamdaki havuzlara sıcak su servisinin gerçekleştirildiği yer olduğu tahmin ediliyor. Ayrıca Efes’teki Vedius Gymnasiumu ile Metropolis’teki Roma Hamam-Palaestra Kompleksinin inşa tekniği açısından birbirine benzemesi, aynı usta ekibi tarafından inşa edildiğinin göstergesi olduğu üzerinde duruluyor.

"Ayakta olması büyük nimet"

Manisa Celal Bayar Üniversitesi Öğretim Üyesi ve Metropolis Antik Kenti Kazı Başkanı Doç. Dr. Serdar Aybek, "2013 yılı kazı sezonunun sonlarında başlanan servis koridoru çalışmaları büyük oranda tamamlandı. Metropolis’teki tuğla tonozlu bu yapının çok benzer ve daha büyük ölçekli bir örneğini Efes Antik Kenti’nde görmekteyiz. İnşa tekniği ve iki kent arasındaki mesafenin kısa olmasının yanı sıra, her iki yapının da Antoninus Pius Hanedanlığı döneminde inşa edilmiş olduğu göz önünde bulundurulduğunda, aynı mimar veya usta ekibinin her iki yapıda da çalışmış olduğunu düşünebiliriz. Bu benzerliği hem yapının işçiliğinde hem de çok geniş bir alana yayılmış olan geometrik desenli mozaiklerin işçiliğinde görebilmek mümkündür. Ancak bu savımızı destekleyebilecek herhangi bir epigrafik buluntuya henüz rastlayabilmiş değiliz. Dünyanın en iyi korunmuş tuğla tonozlu servis koridorlarından biri olan bu mekanın tamamen ayakta olması arkeoloji bilimi adına büyük bir nimettir" dedi.

"Sosyalleşme alanı"

Tonozun teras bölümünün dahi tamamen korunduğunu belirten Aybek, "Roma İmparatorlarından Antoninus Pius zamanında, hamam genişletilmiştir. Genişletme esnasında eklenen ve değiştirilen yeni bölümler sadece yıkanma ile ilgili değil, yeme-içme faaliyetlerinin de gerçekleştirildiği büyük salonlardır. Halk burada yıkanma ihtiyaçlarının yanında bütün günü geçirebilecek aktivitelerde bulunabiliyordu. Bir bakıma bu hamam yapılarını, halk için birer sosyalleşme alanı, cazibe merkezi gibi düşünmek gerekir" diye konuştu.

İlk kez ’Krezimos’ sıfatı ile anıldı

Çalışmalar hakkında bilgi vermeye devam eden Aybek, şunları söyledi:

"Antik kentin bulunduğu tepenin kuzeydoğu yamacına inşa edilmiş bir kutsal alan tespit edildi. Yaptığımız çalışmalar sonucunda kent içindeki bu alanın Zeus’a adanmış bir kült merkezi olabileceği anlaşılmıştır. Bunun yanı sıra, Zeus’un dünyada ilk defa Metropolis Antik Kenti’nde ’Krezimos’ sıfatıyla anıldığını görmekteyiz. Böyle bir kutsal alanın varlığını yazıtlardan zaten biliyorduk fakat yerini keşfedememiştik. Bu alanda gerçekleştirdiğimiz çalışmalar sonucunda ortaya çıkarılan mekan ve bu mekanla bağlantılı sütunlarda yer alan epigrafik kaynaklar, bu alanın ’Zeus Krezimos’ kutsal alanı olduğunu desteklemektedir." Metropolis’e özgü, yerel bir sıfat olan ’Krezimos’un, bereket ve bolluk getiren koruyucu Zeus anlamına geldiği tahmin ediliyor.

"Çalışmalar devam edecek"

Doç Dr. Aybek, antik kente dair vermiş olduğu bilgileri ve gelecek yıllara dair çalışmaları ise, "Bugüne kadar yapılan kazılar sonunda Helenistik döneme ait tiyatro yapısı, meclis binası, sütunlu galeri ile Roma İmparatorluk döneminde inşa edilen iki hamam yapısı, mozaikli salon, peristil avlulu villa, dükkanlar, genel tuvalet ve sokaklar gibi antik kent dokusunu oluşturan yapılar ve mekanlar bulunmuştur. Ayrıca bu mekanların kazı çalışmaları sırasında, çoğunluğu Helenistik ve Roma dönemine ait olan seramik, sikke, cam, mimari parçalar, heykeller, kemik, fildişi ve maden eserlerden oluşan 10 binin üzerinde buluntu gün yüzüne çıkarılmıştır. Bundan sonraki çalışmaları da aynı iştah ve gayretle sürdürerek Metropolis Antik Kenti hakkındaki bilinmeyenleri keşfetmeye ve ülke turizmine kazandırmaya devam edeceğiz" diyerek özetledi.

Doç. Dr. Serdar Aybek başkanlığında yürütülüyor

Kültür ve Turizm Bakanlığı ile Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü izinleri ve katkılarının yanında, Sabancı Vakfı’nın destek verdiği Metropolis Antik Kenti’ndeki kazı çalışmaları, Manisa Celal Bayar Üniversitesi işbirliği ile 26 yıldır tarihin izini sürmeye devam ediyor. Metropolis Sevenler Derneği (MESEDER) ve Torbalı Belediyesi’nin desteği ile yurt içi ve yurt dışındaki farklı üniversitelerden bilim insanlarının katıldığı alan çalışmaları, bu yıl Manisa Celal Bayar Üniversitesi Arkeoloji Bölüm Başkanı Doç. Dr. Serdar Aybek başkanlığında 11 Temmuz’da başladı.

Torbalı Belediyesi’nden tam destek

Geçen yıl ören yeri statüsü kazanan Metropolis’te, Doç. Dr. Serdar Aybek başkanlığındaki kazı çalışmalarını, İzmir Dokuz Eylül Üniversitesi ve Yaşar Üniversitesi’nden akademisyenlerin de katıldığı 25 kişilik bilimsel bir heyet yürütüyor. Torbalı Belediye Başkanı Adnan Yaşar Görmez, yerel ve ulusal anlamda bazı programları antik tiyatroda yapıyor, çalışmalara tam destek veriyor.